Inne nazwy: badanie kału na obecność krwi utajonej, badanie kału na krew utajoną, test na krew utajoną w kale (ang. FOBT, hemoccult), rozmaz z kału (metoda gwajakolowa), immunochemiczny test na krew utajoną w kale.
Test na krew utajoną umożliwia wykrycie obecności krwi w kale. W warunkach prawidłowych do przewodu pokarmowego nie przedostaje się wystarczająco dużo krwi, żeby test był dodatni, albo żeby stolec miał krwisty lub czarny, smolisty wygląd. Jakakolwiek wykrywalna ilość krwi wydalana z kałem jest niepokojącym objawem i wymaga dalszych badań.
Dodatni wynik badania kału na krew utajoną oznacza, że u pacjenta wystąpiło krwawienie do przewodu pokarmowego. Powodem krwawienia może być choroba wrzodowa, uchyłkowatość jelit, krwawiące polipy, choroby zapalne jelit, guzki krwawnicze (hemoroidy), krwawienie z dziąseł lub z nosa (i połknięcie krwi), a także łagodne i złośliwe nowotwory. Jakakolwiek tkanka (np. polip lub guz), która wystaje do światła jelita, może zostać naruszona przez przemieszczające się wzdłuż jelita masy kałowe i może przejściowo krwawić. Takie niewielkie krwawienie często jest pierwszym, a czasem jedynym wczesnym objawem raka jelita grubego, dlatego badanie kału na krew utajoną ma wartość diagnostyczną.
Należy podkreślić, że dodatni wynik testu na obecność krwi utajonej w kale ma jedynie charakter przesiewowy i nie może być podstawą rozpoznania jakiejkolwiek choroby.
Dodatni wynik testu wymaga kontynuacji badań i zwykle obejmuje badania endoskopowe zarówno górnego jak i dolnego odcinka przewodu pokarmowego, które są rekomendowane jako badania przesiewowe w kierunku chorób nowotworowych. Należy zwrócić uwagę, że nowotwory przewodu pokarmowego, w tym rak jelita grubego we wczesnym stadium choroby, może nie krwawić i wówczas wynik testu w kierunku krwi utajonej w kale będzie ujemny, a choroba będzie postępować.
Kał do badania w kierunku krwi utajonej może być pobrany minimum 3 dni po zakończeniu krwawienia miesięcznego. Nie należy wykonywać oznaczenia w przypadku stwierdzenia krwawiących hemoroidów. Kał nie może być zanieczyszczony moczem. W ciągu 48 godzin przed oddaniem kału do badania pacjent nie powinien pić alkoholu, zażywać aspiryny i środków przeczyszczających.
Do badania nie trzeba szczególnie się przygotowywać. Nie ma również potrzeby stosowania jakichkolwiek ograniczeń dietetycznych, pod warunkiem stosowania testów immunochemicznych.
Szczegółowy opis badania