PSA jest glikoproteiną wydzielaną wyłącznie przez komórki gruczołowe prostaty.
Nie występuje w żadnej innej tkance.
Jest on określany jako marker prostaty, a jego stężenie zwiększa się w każdej aktywnej chorobie prostaty (gruczolak, zapalenie, rak).
Oznaczenie PSA nie może jednak być jedynym badaniem stosowanym w diagnostyce łagodnego przerostu gruczołu krokowego oraz stanów nowotworowych tego narządu. Oznaczenie to powinno być uzupełnieniem wywiadu, badania fizykalnego (w tym badania przezodbytniczego – tzw. badania per rectum) oraz innych badań dodatkowych (badanie USG, biopsja gruczołu krokowego). Pobranie krwi powinno mieć miejsce przed w/w badaniami (USG, badanie per rectum), ponieważ stężenie PSA może wzrosnąć kilkukrotnie po tych zabiegach. Podwyższone stężenie PSA może się również utrzymywać do 24 godzin po ejakulacji, a nawet po intensywnym wysiłku fizycznym (szczególnie jazda na rowerze).
Oznaczenia stężenia PSA powinno się wykonywać u mężczyzn po 50 roku życia, ponieważ w tej grupie częstość występowania raka prostaty wyraźnie wzrasta wraz z wiekiem. Badanie wykonuje się również u mężczyzn z objawami wskazującymi na nowotwór prostaty, takimi jak utrudnione, bolesne i/lub częste oddawanie moczu, zakwalifikowanych do przezodbytniczego badania gruczołu.
Stężenie PSA nie stanowi podstawy dla rozpoznania raka prostaty. Rozpoznanie nowotworu może być ustalone jedynie na podstawie badania mikroskopowego materiału komórkowego uzyskanego drogą biopsji lub podczas operacji.
Prawidłowa wartość dla całkowitego PSA ustalona została poniżej 4,0 ng/ml. Specjaliści zgodni są co do tego, że pacjenci, u których poziom całkowitego PSA przekracza 10,0 ng/ml należą do grupy podwyższonego ryzyka wystąpienia nowotworu prostaty. Wartości pomiędzy 4,0 ng/ml a 10,0 ng/ml mogą wskazywać na nowotwór albo łagodny rozrost gruczołu krokowego lub też jego zapalenie.
Krew do oznaczenia PSA jest pobierana z żyły, a do badania nie trzeba się szczególnie przygotowywać.
Szczegółowy opis badania